एक_होता_मामाचा_गाव...
वार्षिक परीक्षा संपल्या की वेध लागतात ते उन्हाळी सुट्ट्यांचे! उन्हाळी सुट्यांना काय काय करायचे हे बालगोपालांचे आधीच ठरलेले असते. एकूण नियोजनात मामाच्या गावाला जायचं हे नक्की असायचे. 'झुकु झुकु झुक आगीणगाडी, धुरांच्या रेषा हवेत काढी, पळती झाडे पाहूया, मामाच्या गावाला जाऊया...' असं बालगीत वर्षोनीवर्षं लोकप्रियतेच्या शिखरावर असण्याचे कारण म्हणजे मामाच्या गावाबद्दल असणारं प्रेम, आकर्षण, जिव्हाळा होय. मामा-भाचे/भाच्या हे नाते कमालीचं प्रेमळ नातं. लहान मुलांना मामा सुपरहिरोपेक्षा काही कमी नव्हता. भाच्याना रानामाळात, नदीकाठी, डोंगरावर, फिरायला घेऊन जाणारा. विहरीत, नदीत पोहायला शिकवणारा. छान छान कपडे घेणारा, त्यांच्याशी खेळणारा, पुढे बसवून सायकलवरून फिरवणारा मामा म्हणजे भाच्यांच जणू सर्वस्व होतं! परिस्थिती कशीही असो भाच्यांचे शक्य ते सर्व बालहट्ट पूर्ण करण्याचा प्रयत्न मामा करत होता. 'मामा होणे' व 'मामा बनणे/बनवणेे' या साधर्म्य असणाऱ्या वाक्यप्रचाराचे वेगवेगळे अर्थ निघतात. 'मामा बनवणे' म्हणजे एखाद्याने फसवणे. वेड्यात काढणे इत्यादी अर्थ होतो. असे असले तरी मामाने ही गोष्ट कधी मनावर घेतली नाही आणि मामा भाच्याच्या नात्यात अंतरही कधी पडलं नाही.
मामाच्या गावात आणि चिरेबंदी वाड्यात अजून कोण कोण होतं?
काही वर्षांपूर्वी पर्यंत दोन मामा, चार मावश्या, मामाची मुलं, मावशीची मुलं, आजी, आजोबा असा खटला असायचा. सगळी भाचरं उन्हाळी सुट्ट्यांमध्ये आजोळी आली की मामाचं घर गजबजून जायचं. नऊवारी साडी नेसणारी आजी नातवंडांवरून भाकर तुकडा ओवाळून त्यांना घरात घ्यायची. सुग्रण मामी छान छान स्वयंपाक बनवायची. त्यावर आजीची बारीक नजर असायची. नातवंडांना दूध दुपत, दही, ताक, लोणी, तूप भरपूर खायला मिळावं म्हणून दुधाची भरलेली किटली डेअरीकडे न जाता घरातच रीती व्हायची. विस्तवाच्या आरावर तापलेल्या दुधाची खरपूस साय नातवंडांना देणारी आजी राहिलेल्या साईचे दही लावायची. दह्याचे ताक रवीने घुसळायची. लोण्याचा गोळा काढून आवडेल त्याला द्यायची. राहिलेले लोणी कडवून तूप काढायची. तुपाची धार भातावर धरायची. अंगणात टाकलेल्या सतरंजीवर चांदण्याच्या प्रकाशात तूप- भात चारताना रामायण, महाभारतातील गोष्टी आजी सांगायची. आजीच्या लुगड्याला तोंड पुसून आकाशातल्या चांदण्या मोजत आणि आजीची गोष्ट ऐकत कधी झोप लागायची याचा सुट्टीला जमलेल्या नातवंडांना पत्ताच नसायचा.
कधी शेतातून तर कधी आठवडी बाजारातून जांभळं, बोरं, आंबे, द्राक्षे, कलिंगड, काकडी आणणारे व गारेगार बॉंम्बेगोळा घेण्यासाठी चार आने (बंध झाले) ते दोन, दोन रुपयाची नोट हातावर ठेवणारे, यात्रेत कुस्त्या, बैलगाडा शर्यत बघायला घेऊन जाणारे आजोबा म्हणजे आजोळच्या घरातील 'हेड ऑफ डिपार्टमेंट' असायचे. त्यांचे सगळ्यावर वजन असायचे. आजोबा घरी येताच सगळे चिडीचूप बसायचे. हा दरारा असला तरी नातवंडांना ते प्रेमाने जवळ घ्यायचे. आजोबा शेतात जाताना बैलगाडी जुंपायचे. सर्व भाचे मंडळी त्यात बसायची. आजोबा हातातल्या कासऱ्याला हिसका द्यायचे तसे बैलगाडीची चाकं करकर आवाज करत राणाची वाट धरायची. गाडीखाली 'मोत्या' नावाचा कुत्रा चालायचा. रानात गाडी सोडून बैलांना वैरण पाणी दाखवले की आजोबा आंब्याच्या कैऱ्या काढून त्याला हळद, मीठ लाऊन सर्वाना खायला द्यायचे. मामा आपल्या भाच्याना एक एक करून विहरीत पोहायला शिकवत असताना आजोबा विहरीच्या काठावर बसून लक्ष ठेवायचे. धोतर नेसणारे, तीन बटनाचा शर्ट, डोक्यावर टोपी किंवा कोशापटका बांधणारे आजोबा मोठेच रुबाबदार दिसायचे.
नातवंडांना तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपणारे असे आजी-आजोबा ज्यांना लाभले ते भाग्यवान!
'माय मरो पण मावशी जगो' अशी ख्याती लाभलेली व स्वतःच्या मुलाप्रमाणे प्रेम करणारी मावशी. न कंटाळता गोड-धोड स्वयंपाक करून देणारी मामी. आपली कपडे, अंथरून पांगरून, खेळणी 'शेअर' करणारी मामाची मुलं, अन आजी-आजोबा ही सर्व मायेची माणसं भेटतात ती आईच्या माहेरी व आपल्या आजोळी! गरीब असो की श्रीमंत, राजा असो की रंक, माहेरची परिस्थिती कशीही असो, सासुरवासिनीला आपलं माहेर प्राणांहून प्रिय असतं. पुढे मुलं झाली की हे रक्ताचं माहेर मुलांना आजोळ म्हणून प्रिय असत.
बालपणात आईचं माहेर प्रिय असतं तर तरुणपणात त्याची जागा बायकोचं माहेर घेतं. वृद्धपकाळात पोटची मुलं सांभाळत नसतील तर मुलीच्या सासरचा आधार वाटतो. आयुष्याच्या वेगवेगळ्या टप्प्यावर वेगवेगळ्या नात्यांचा त्याच्या वागण्यातील बदलाचा फरक जाणवतो. लहानपणी आईवडीलांना सर्वस्व मानणारे बाळ मोठं झालं की आईवडिलांना आडगळीत टाकतं आणि बायकोला सर्वस्व मानतं. पुढे ते प्रेम स्वतःच्या मुलांवर बसतं व मुलांना मुलं झाल्यावर तेच प्रेम नातवंडांवर बसतं. जीवनाचं रहाटगाडगगं असंच चालू असतं. आजोळही अशा बदलला अपवाद नसतं. काहीही असलं तरी वयाच्या एका टप्प्यापर्यंत मामाचा गाव अन त्याला वेगळाच भाव असतो. त्या वेगळ्याचं भावाचा सध्या अभाव जाणवतोय... मामाचा गाव मात्र, आता हरवतोय.....😢
क्रमशः
©संदिप रामचंद्र चव्हाण
पुढील भाग येथे वाचा..
https://sandiprchavan.blogspot.in/2018/04/blog-post_10.html?m=1
वार्षिक परीक्षा संपल्या की वेध लागतात ते उन्हाळी सुट्ट्यांचे! उन्हाळी सुट्यांना काय काय करायचे हे बालगोपालांचे आधीच ठरलेले असते. एकूण नियोजनात मामाच्या गावाला जायचं हे नक्की असायचे. 'झुकु झुकु झुक आगीणगाडी, धुरांच्या रेषा हवेत काढी, पळती झाडे पाहूया, मामाच्या गावाला जाऊया...' असं बालगीत वर्षोनीवर्षं लोकप्रियतेच्या शिखरावर असण्याचे कारण म्हणजे मामाच्या गावाबद्दल असणारं प्रेम, आकर्षण, जिव्हाळा होय. मामा-भाचे/भाच्या हे नाते कमालीचं प्रेमळ नातं. लहान मुलांना मामा सुपरहिरोपेक्षा काही कमी नव्हता. भाच्याना रानामाळात, नदीकाठी, डोंगरावर, फिरायला घेऊन जाणारा. विहरीत, नदीत पोहायला शिकवणारा. छान छान कपडे घेणारा, त्यांच्याशी खेळणारा, पुढे बसवून सायकलवरून फिरवणारा मामा म्हणजे भाच्यांच जणू सर्वस्व होतं! परिस्थिती कशीही असो भाच्यांचे शक्य ते सर्व बालहट्ट पूर्ण करण्याचा प्रयत्न मामा करत होता. 'मामा होणे' व 'मामा बनणे/बनवणेे' या साधर्म्य असणाऱ्या वाक्यप्रचाराचे वेगवेगळे अर्थ निघतात. 'मामा बनवणे' म्हणजे एखाद्याने फसवणे. वेड्यात काढणे इत्यादी अर्थ होतो. असे असले तरी मामाने ही गोष्ट कधी मनावर घेतली नाही आणि मामा भाच्याच्या नात्यात अंतरही कधी पडलं नाही.
मामाच्या गावात आणि चिरेबंदी वाड्यात अजून कोण कोण होतं?
काही वर्षांपूर्वी पर्यंत दोन मामा, चार मावश्या, मामाची मुलं, मावशीची मुलं, आजी, आजोबा असा खटला असायचा. सगळी भाचरं उन्हाळी सुट्ट्यांमध्ये आजोळी आली की मामाचं घर गजबजून जायचं. नऊवारी साडी नेसणारी आजी नातवंडांवरून भाकर तुकडा ओवाळून त्यांना घरात घ्यायची. सुग्रण मामी छान छान स्वयंपाक बनवायची. त्यावर आजीची बारीक नजर असायची. नातवंडांना दूध दुपत, दही, ताक, लोणी, तूप भरपूर खायला मिळावं म्हणून दुधाची भरलेली किटली डेअरीकडे न जाता घरातच रीती व्हायची. विस्तवाच्या आरावर तापलेल्या दुधाची खरपूस साय नातवंडांना देणारी आजी राहिलेल्या साईचे दही लावायची. दह्याचे ताक रवीने घुसळायची. लोण्याचा गोळा काढून आवडेल त्याला द्यायची. राहिलेले लोणी कडवून तूप काढायची. तुपाची धार भातावर धरायची. अंगणात टाकलेल्या सतरंजीवर चांदण्याच्या प्रकाशात तूप- भात चारताना रामायण, महाभारतातील गोष्टी आजी सांगायची. आजीच्या लुगड्याला तोंड पुसून आकाशातल्या चांदण्या मोजत आणि आजीची गोष्ट ऐकत कधी झोप लागायची याचा सुट्टीला जमलेल्या नातवंडांना पत्ताच नसायचा.
कधी शेतातून तर कधी आठवडी बाजारातून जांभळं, बोरं, आंबे, द्राक्षे, कलिंगड, काकडी आणणारे व गारेगार बॉंम्बेगोळा घेण्यासाठी चार आने (बंध झाले) ते दोन, दोन रुपयाची नोट हातावर ठेवणारे, यात्रेत कुस्त्या, बैलगाडा शर्यत बघायला घेऊन जाणारे आजोबा म्हणजे आजोळच्या घरातील 'हेड ऑफ डिपार्टमेंट' असायचे. त्यांचे सगळ्यावर वजन असायचे. आजोबा घरी येताच सगळे चिडीचूप बसायचे. हा दरारा असला तरी नातवंडांना ते प्रेमाने जवळ घ्यायचे. आजोबा शेतात जाताना बैलगाडी जुंपायचे. सर्व भाचे मंडळी त्यात बसायची. आजोबा हातातल्या कासऱ्याला हिसका द्यायचे तसे बैलगाडीची चाकं करकर आवाज करत राणाची वाट धरायची. गाडीखाली 'मोत्या' नावाचा कुत्रा चालायचा. रानात गाडी सोडून बैलांना वैरण पाणी दाखवले की आजोबा आंब्याच्या कैऱ्या काढून त्याला हळद, मीठ लाऊन सर्वाना खायला द्यायचे. मामा आपल्या भाच्याना एक एक करून विहरीत पोहायला शिकवत असताना आजोबा विहरीच्या काठावर बसून लक्ष ठेवायचे. धोतर नेसणारे, तीन बटनाचा शर्ट, डोक्यावर टोपी किंवा कोशापटका बांधणारे आजोबा मोठेच रुबाबदार दिसायचे.
नातवंडांना तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपणारे असे आजी-आजोबा ज्यांना लाभले ते भाग्यवान!
'माय मरो पण मावशी जगो' अशी ख्याती लाभलेली व स्वतःच्या मुलाप्रमाणे प्रेम करणारी मावशी. न कंटाळता गोड-धोड स्वयंपाक करून देणारी मामी. आपली कपडे, अंथरून पांगरून, खेळणी 'शेअर' करणारी मामाची मुलं, अन आजी-आजोबा ही सर्व मायेची माणसं भेटतात ती आईच्या माहेरी व आपल्या आजोळी! गरीब असो की श्रीमंत, राजा असो की रंक, माहेरची परिस्थिती कशीही असो, सासुरवासिनीला आपलं माहेर प्राणांहून प्रिय असतं. पुढे मुलं झाली की हे रक्ताचं माहेर मुलांना आजोळ म्हणून प्रिय असत.
बालपणात आईचं माहेर प्रिय असतं तर तरुणपणात त्याची जागा बायकोचं माहेर घेतं. वृद्धपकाळात पोटची मुलं सांभाळत नसतील तर मुलीच्या सासरचा आधार वाटतो. आयुष्याच्या वेगवेगळ्या टप्प्यावर वेगवेगळ्या नात्यांचा त्याच्या वागण्यातील बदलाचा फरक जाणवतो. लहानपणी आईवडीलांना सर्वस्व मानणारे बाळ मोठं झालं की आईवडिलांना आडगळीत टाकतं आणि बायकोला सर्वस्व मानतं. पुढे ते प्रेम स्वतःच्या मुलांवर बसतं व मुलांना मुलं झाल्यावर तेच प्रेम नातवंडांवर बसतं. जीवनाचं रहाटगाडगगं असंच चालू असतं. आजोळही अशा बदलला अपवाद नसतं. काहीही असलं तरी वयाच्या एका टप्प्यापर्यंत मामाचा गाव अन त्याला वेगळाच भाव असतो. त्या वेगळ्याचं भावाचा सध्या अभाव जाणवतोय... मामाचा गाव मात्र, आता हरवतोय.....😢
क्रमशः
©संदिप रामचंद्र चव्हाण
पुढील भाग येथे वाचा..
https://sandiprchavan.blogspot.in/2018/04/blog-post_10.html?m=1
No comments:
Post a Comment